Ziyan olan, atılan, kaybolan veya yenmeyen gıda anlamına gelen gıda israfı, sebze ve meyve gibi organik yiyecekler başta olmak üzere doğal veya mamul her türlü gıdanın yanlış ya da verimsiz kullanımıdır. Gıdaları israf etmek ekonomik olarak birçok olumsuzluğu beraberinde getirirken doğa üzerinde de aşırı kirlenme ve tüketim etkisine neden olur. Gıda israfı nedir, gıda israfı nasıl önlenir, gıda israfını önlemek için tüyolar nelerdir gelin, yakından göz atalım.
Gıda İsrafı Nedir?
Gıda israfı; gıdaların üretimi, işlenmesi, dağıtımı, tüketimi ve atık haline gelmesi süreçlerinde ortaya çıkan ve belirli hatalar nedeniyle tasarruf edilemeyen gıda kayıplarını ifade etmek için kullanılır. Gıda israfı hem çevresel hem de sosyolojik açıdan önemli bir sorundur. Türkiye, maalesef en çok gıda israfı yapan ülkeler arasında yer alır. Birleşmiş Milletler tarafından paylaşılan 2021 Gıda İsraf Endeksi Raporu’na göre, ülkemizde kişi başı yıllık 93 kg, toplamda ise yaklaşık 7,7 milyon ton gıda israf edilmiştir. Dünyada gıda israfı da senelik 1,3 milyar tona yaklaşarak ciddi boyutlara ulaşmıştır. Dünya nüfusunun yıllık gıda ihtiyacının üçte biri anlamına gelen bu rakam, sorunun büyüklüğünü de açık bir şekilde ortaya koyuyor.
Gıda İsrafı Nasıl Önlenir?
Aşağıda yer alan 7 tüyo ile gıda israfını önleyecek adımlar atabilirsiniz.
1. Yemeklerinizi ve Market Alışverişinizi Planlayın
Türkiye’de yıllık gıda israfı nedenleri arasında yer alan atık gıda sorunu, etkili bir planlama ile kolayca çözülebilir. Market alışverişine çıkmadan önce buzdolabınızda ve kilerinizde yer alan gıdalara göre alışveriş listesi oluşturursanız ihtiyacınızdan fazlasını almamış olursunuz. Aynı şekilde yemeklerinizi haftalık olarak planlamak da ne kadar yiyeceğe ihtiyacınız olduğunu anlamak için atabileceğiniz önemli bir adımdır.
2. Yiyecekleri Uygun Şekilde Muhafaza Edin
Uygun saklama yöntemleri, yiyeceklerinizin tazeliğini korumasına ve raf ömrünü uzatmaya yardımcı olabilir. Örneğin; aynı gün içinde tüketmeyeceğiniz et ürünlerini buzluğa kaldırabilirsiniz, meyveleri ve sebzeleri tazeliği uzun süre koruyan buzdolabı çekmecelerine yerleştirebilirsiniz. Baklagillerin ve kuru gıdaların nemlenmesini engellemek için onları hava geçirmez kaplara alabilirsiniz.
3. Artan Yiyecekleri ve Yemekleri Değerlendirin
Artan yemekleri farklı şekillerde değerlendirmek hem ev ekonomisine katkı sağlar hem de gıda israfının önüne geçer. Örneğin; birkaç gün önceden kalmış pirinç pilavını kadınbudu köfte veya yayla çorbası yapmak için kullanabilirsiniz. Bayat ekmekleri fırında kurutup çorbalara lezzet katacak kruton kareleri haline getirebilirsiniz veya bozulma riski olan meyvelerle harika kompostolar ve reçeller hazırlayabilirsiniz.
4. Dondurucunuzu Kullanın
Gıdaları dondurucuda saklamak onları uzun süre korumanın ve raf ömrünü uzatmanın en mantıklı yoludur. Zamanında tüketemeyeceğiniz veya çabuk bozulan yiyecekleriniz varsa onları buzdolabının içinde tutmak yerine dondurucuya alın.
5. İhtiyaçtan Fazla Gıdaları Paylaşın
Belirli bir süre içinde tüketemeyeceğiniz kadar fazla yiyeceğe sahipseniz onları aileniz, dostlarınız ve ihtiyaç sahipleri ile paylaşmaktan çekinmeyin.
6. Yemek Artıklarını Çöpe Atmak Yerine Sokak Hayvanları ile Paylaşın
Özellikle büyük bir sofradan sonra geriye çok sayıda yemek artığı kalır. Et, ekmek, salata, sebze ve meyve gibi yemek artıklarını çöpe atmak yerine bu değerli besinlerle çiftlik ve sokak hayvanlarını besleyebileceğinizi aklınızdan çıkarmayın.
7. Fazla Yemek Yapmaktan Kaçının
Yemeği kaç kişinin yiyeceğini önceden hesaplayarak planladığınızda hem daha az malzeme kullanabilir hem de fazla yemek yapıp israfa neden olmaktan kaçınabilirsiniz. Ayrıca porsiyon küçülterek sağlığınızı ve formunuzu korumaya da yardımcı olabilirsiniz.
Bu önerileri takip ederek gıda israfını azaltmaya başlayabilir ve market faturalarınızdan tasarruf edebilirsiniz.