Karma Atıklar Geri Dönüşüm İçin Nasıl Ayrıştırılır?
Geri Dönüşüm
Mahallelerimizdeki ve diğer kamusal alanlardaki pek çok ambalaj atığı kumbarası; plastik, cam, metal ve kağıt malzemeleri birlikte kabul eder. Peki, farklı geri dönüşüm işlemlerine tabi tutulan karma atıklar nasıl ayrıştırılır? Bu yazımızda karma kumbaralardan toplanan atıkların geri dönüşüm yolculuklarına eşlik edeceğiz.
Yolculuk Başlıyor
Geri dönüşüm kumbarası içerisine attığımız metal, plastik, kağıt ve cam atıklar belli aralıklarla toplanır. Atık ayrıştırma tesisine gelen toplama kamyonları, tesisin atık boşaltma alanına yüklerini boşaltır. Buradan sonraki adımlar geri dönüşüm tesislerinin tasarımına göre farklılık gösterir. Bu yazımızda en yaygın kullanılan atık ayrıştırma sistemini ele alacağız.
Atık boşaltma alanındaki malzemeler yükleyici gibi iş makinelerinin yardımıyla tamburlu besleyiciye veya poşet açıcıya aktarırlar. Bunlar, atıkları taşıma bandına eşit şekilde dağıtır ve ayrıştırma sürecine giriş yapmalarını sağlar.
Zararlılar Dışarı!
İlk ayrıştırma işlemi genellikle elle yapılır. Bu aşamada işçiler geri dönüştürülemeyen ve sisteme zarar verebilecek öğeleri toplar. Plastik poşet ve kablo benzeri sarmal yapıdaki ürünler, ayrıştırma makinelerinde arızalara sebep olabilir.
Oyun Bozan Parçalar
Küçük parçaları ayırmak için balistik ayırıcı, döner diskler veya delikli tamburdan yararlanılır. Bu makinelerin üzerindeki boşluklar genellikle 6.5 cm’den küçük atıkların ayrıştırılmasını sağlar. Çok küçük parçaların geri dönüştürülmesi oldukça zor olduğu için sürece dahil edilmez. Ancak cam bu konuda istisnadır.
Küçükler Önden
Ayrıştırma yolculuğu en kısa süren atık genellikle camdır. Camın kırılgan yapısı onun küçük parçalar halinde tesise gelmesine sebep olur. Boyutu ve ağırlığından dolayı küçük cam parçalar, atık ayrıştırma makinesi eleğinin altına düşer ve cam toplama alanına doğru yol alır. Daha büyük boyutlu olan camlarsa kağıttan sonra ayrıştırılır.
Önce Ağır Camlar
Konveyör bandında kalan büyük cam, metal, plastik ve kağıt atıklar; tabanında döner silindirler bulunan bir makineye taşınır. Hafif atıklar dönen silindirlerin üzerinde kalır ve ileri doğru hareket eder. Büyük ve ağır camlar ise aşağı düşer. Buradan şişe kırıcı olarak adlandırılan bir makinede küçük parçalara ayrılır, elenir ve toplama alanına taşınır.
Kağıt Uçar Diğerleri Kalır
Kağıt, metal ve plastik atıklar balistik ayırıcıya taşınır. Parçalı ve titreşimli zemine sahip olan bu ayırıcıda üç boyutlu plastik ve metaller aşağı düşer. Kağıt gibi daha hafif malzemeler ilerleyerek elle ayrıştırma noktasına gider. Burada işçiler ilk aşamada gözden kaçan peçete ve ıslak mendil gibi geri dönüşemeyen parçaları ve kartonları toplar. Kartonların lif birleşimi ince kağıtlarından daha farklı olduğu için ayrı işlem uygulanır.
Manyetizmanın Gücü Adına!
Metal ve plastik atıklar manyetik bantlara taşınır. Konserve kutuları ve kavanoz kapakları gibi demir, nikel ve kobalt içeren metaller; mıknatıslı bantlar veya silindir mıknatıs ile ayrılır. Alüminyum mıknatıstan etkilenmediği için farklı bir yöntemle ayrıştırılır. Manyetik olmayan metalleri ayrıştırmak için kullanılan makineye eddy current seperatör denir. Seperatör konveyör bandının altında manyetik silindir bulunur. Kendi etrafında dönen manyetik silindir eddy (burgaç) akımını oluşturur. Belli bir hızda ilerleyen metaller, silindirin üzerinden geçerken akımdan dolayı fırlar. Plastiklerse bandın altına düz bir şekilde düşer.
Plastik Ailesi
Bildiğiniz gibi tek tip plastik yoktur. Her plastik türü ayrı ayrı geri dönüştürülür. Bu yüzden atık ayrıştırma tesislerinde, plastikler türlerine göre ayrılır. Bu işlem bazı işletmelerde elle yapılsa da yaygın olarak makinelerden yararlanılır. Plastik atıkları türlerine göre ayıran makineler yakın kızılötesi optik sensörlere sahiptir. Bu sensörler hızla ilerleyen taşıma bandındaki plastikleri tarar ve her birini ait olduğu depolama birimine gönderir. Bunun için hava jetini kullanır.
Son Durak
Tüm aşamaların sonunda her malzeme türü bir kez daha elle kontrol edilir. Uygun olmayanlar ayrıldıktan sonra ayrıştırma tesisinin son durağına doğru yolculuk ederler. Balya depolarına gelen atıklar, depoyu doldurduğunda basınçla sıkıştırılır ve kablo sarıcı ile bağlanır. Balyalanan kağıt, cam, plastik ve metal atıklar yeniden aramıza katılmak için geri dönüşüm tesislerine doğru yol alır.
Kaynaklar
https://www.youtube.com/watch?v=3Lzsu8SXaWY&list=TLPQMTUwNTIwMjPljWy37aKvNQ&index=3
https://www.youtube.com/watch?v=NYux4-KIY1o