Mutfak Yardımcılarınız Gıdaya Temasa Uygun mu?
Mutfak
Yemek hazırlarken alüminyum, plastik ve silikon mutfak gereçlerinden yararlanırız. Bazen de kağıt havlu ve streç filmden yardım alırız. Hepsinin farklı bir işlevi olsa da birleştikleri ortak bir nokta var: Gıdayla teması uygun mu? Bildiğiniz gibi cevap, bilginin kaynağına göre değişiklik gösteriyor. Bu yazımızda bilim adamlarının verdiği cevaplarla kağıt havlu, alüminyum, plastik ve silikon ürünlerin gıdayla teması uygun mu? Sorusunu başlıklar halinde ele alacağız.
Alüminyum Folyo ile Yemek Pişirmek Güvenli mi?
Söylentilere göre alüminyum folyodan gıdalara ve dolayısıyla vücudunuza alüminyum girerek sağlığımızı olumsuz etkiliyor. Aslında bu tamamen yanlış bir bilgi değil çünkü araştırmalar alüminyum pişirme gereçlerinden yemeğinize sızıntı olabileceğini gösterdi. Fakat bu durum iddia edildiği gibi ürkütücü sonuçlara sebep olmuyor.
Alüminyum yeryüzünde en çok bulunan metallerdendir. Havada, suda, toprakta ve dolayısıyla gıdalarda da bulunur. Vücudumuza giren alüminyumun bir kısmı işlenmiş gıdalardan gelir. Hatta bu miktar yemek yaparken gerçekleşen sızıntıdan daha fazladır.
Yiyecek yoluyla aldığınız alüminyum miktarı güvenli kabul edilir. Bunun nedeni sağlıklı insanların, vücudun emdiği az miktardaki alüminyumu etkili bir şekilde uzaklaştırabilmesidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), 1 kg vücut ağırlığı için haftalık 2 mg'ın altındaki seviyelerin sorun oluşturma ihtimalinin düşük olduğunu belirtiyor. Üstelik çoğu insanın bundan daha azını tükettiği düşünülüyor.
Kağıt Havlu Gıdayla Temasa Uygun mu?
Kağıt havluların gıdayla teması genellikle gıdaların nemini almak ve kızartmaların yağını çektirmek şeklinde olur. Her ne kadar masumiyetin göstergesi, beyaz renge sahip olsalar da bu beyazlığın arkasında kötü kimyasallar vardır: Klor ve formaldehit.
Kağıt havluların albenisini arttıran, suya dayanıklılık ve yumuşaklık gibi özellikleri sağlamak için formaldehit kullanılır. Kanserojen olmasıyla öne çıkan formaldehit hem doğal olarak organizmalar tarafından hem de yapay yollarla üretilir. Tütün, dezenfektan, inşaat, tekstil, mobilya, boya, temizlik ürünlerinde ve egzoz dumanında bulunur.
Klor genellikle kağıt havluya beyaz rengini vermek için kullanılır. Ağartma işleminde klor kullanıldığında yan ürün olarak toksik madde sınıfındaki dioksin ve furanlar çıkar. Bunlara daha çok üretim hattında çalışan işçiler maruz kalır. Az miktarı bile kanser dahil çeşitli sorunlara neden olur.
“Ağartılmış kağıt havlu yerine geri dönüştürülmüş olanları kullanırım.” diyorsanız. Onların da içerisinde Bisfenol A (BPA) bulunur. Bunun kaynağı termal makbuz kağıdı yani hemen hemen her gün dokunduğumuz alışveriş fişleridir. Ancak BPA’nın geri dönüştürülmüş kağıt havlulardaki yoğunluğu gram başına mikrogramdır.
Streç Film ve Plastik Kapları Kullanmak Sağlıklı mı?
Plastik yapımında yaygın olarak ftalatlar kullanılır. Bunlardan en meşhuru BPA’dır. Bazı ürünlerde özellikle BPA olmadığı vurgulanır ancak bu, ftalat içermediği anlamına gelmez. Çoğu firma BPA yerine kötü kardeşini yani BPS’yi kullanır. Plastik kaplara göre daha yumuşak ve esnek olan streç film gibi plastiklerde yaygın olarak DEHP ve DIBP gibi ftalatlar kullanılır.
Plastik, gıda ile temas ettiğinde yapısında bulunan kimyasalları az da olsa gıdaya sızdırır. Bu sızmanın miktarını sıcaklık, temas süresi, plastiğin yapımında kullanılan kimyasallar ve gıdanın içeriği etkiler. Ftalatlar, plastiğe gevşek bir şekilde bağlandıkları için kolayca ayrılır ve maruziyete sebep olur. Ftalat maruziyetini üreme, obezite, tip II diyabet ve nörogelişimsel sorunlarla ilişkilendirilir.
Silikon Kaplarda BPA Var mı?
Kırılgan yapıdaki cam ve porselen ürünleri kullanmaktan çekiniyorsanız plastik yerine silikon kapları tercih edebilirsiniz. Çünkü silikonun üretiminde BPA gibi zararlı kimyasallar kullanılmaz. Bunun yerine doğada bolca bulunan silis kumundan yararlanılır.
Silikonun gıdayla etkileşimi ile ilgili bilgiler çok az. Ancak bir araştırma siloksanların yağlı gıdalara sızdığını ama bunun sağlık tehlikesi oluşturacak kadar ciddi olmadığını gösterdi. Yine de silikon kapları kullanırken üreticilerin belirttiği ısı değerini aşmamanız daha sağlıklı olacaktır.
Kaynakça
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412018318105#ab0005
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878535213002220
https://mindseteco.co/is-silicone-environmentally-friendly/
https://www.center4research.org/plastic-wrap-plastic-food-containers-safe/
https://www.silicones.eu/science/production/chemistry-distillation/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11259180/
http://www.electrochemsci.org/papers/vol7/7054498.pdf
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24505503/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16019791/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18085482/
https://www.fao.org/3/at873e/at873e.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2873014/