Ormanlar, insanoğlunun varoluşundan bu yana doğrudan ve dolaylı faydalar sağlamıştır. Ancak şehirleşme ilerledikçe ormanların önemi unutuldu. Bununla birlikte, küresel ısınma ve artan orman yangınları, sürdürülebilirlik açısından ormanların önemini yeniden hatırlatıyor. Kaynakların korunmasından toplum refahına kadar birçok farklı alanda fayda sunan ormanların, dünya ekosistemi için önemi çok büyük. Bu yazıda, ormanların sağladığı yararlar ile ilgili hem bildiklerinizi tazeleyeceğiz hem de sizlerle yeni bilgiler paylaşacağız.
Doğal Hava Filtresi: Ormanlar
İlkokul yıllarından hatırlayacağınız gibi ağaçlar karbondioksiti oksijene dönüştürür. Ormanların önemi yalnızca oksijen üretmesiyle sınırlı değildir. Fosil yakıtlardan kaynaklanan, en tehlikeli hava kirliliği biçimlerinden biri olan ince partikül maddeyi (PM) filtreleyebilir. Bu sayede yaklaşık 30 metrelik bir alanın PM seviyelerini dörtte bir oranında azaltabilir. Hava kalitesini artırmasının dışında küresel ısınmaya neden olan karbondioksit de ormanlarda depolanır.
Küresel Isınma ile Mücadelede Ormanlar: Sıcaklık
İklim değişikliği ile görmeye başladığımız aşırı sıcaklıklardan korunmanın en doğal çözümü ormanlarda saklıdır. Ormanların içerisindeki hava sıcaklığı dışarıya göre 0.1–1.5 derece daha düşüktür. Dahası orman içindeki sıcaklık değerleri ormansız bölgelere kıyasla yaşam için daha elverişlidir çünkü ormanlar yazın ve gündüz vakti serin, kışın ve akşam vakti sıcaktır. Bunun nedeni, ormanların oluşturduğu yeşil çatılar ve toprak örtücülerinin radyasyonu önlemesidir. Böylece orman toprağının ısı kazanımı ve kaybı açık alanlara kıyasla daha az olur.
Su Krizine Çözüm: Ormanlar
Ormanlar, su döngüsünün dengeli bir şekilde düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Tatlı suyun bir kısmını yaprak, dal ve gövdelerinde depolar. Böylece yüzey akışıyla tatlı su kaybını ve selleri önler. Dahası su filtresi olarak da görev alır. Yağmur suyunu süzerek yeraltı su kaynaklarını besler ve toprağa giren su miktarını arttır. Ayrıca, buharlaşma yoluyla havayı nemlendirir ve yağışların daha dengeli şekilde dağılmasını sağlar.
Ormanların Çevresel Yararları: Toprak
Türkiye’de 2018 yılında 154 milyon ton toprak erozyonla yitirildi. Bundan daha üzücü olansa 1 cm kalınlığındaki toprağın oluşması için en az 100 yıl beklememiz gerekiyor. Erozyon nedeniyle oluşum süresinden daha hızlı şekilde toprak kaybediyoruz. Oysa ormanlar, hem yüzey hem de rüzgar erozyonunu önlemeye yardımcı olur. Ağaç ve bitki kökleri toprağı tutarak yüzey erozyonunu engeller. Üstelik ormanlar, rüzgarlara karşı da set görevi görür. Şiddetli rüzgarları yavaşlatarak toprak erozyonunu azaltır. Ayrıca orman zeminini kaplayan organik maddeler de toprağı korumaya yardımcı olur.
Ormanların İnsanlara Faydaları: Sağlık
Ormanlar hava kirliliğini engellemek için bariyer oluşturur. Dahası, çevresindeki hava kalitesini iyileştirerek solunum yolu hastalıklarının azalmasına da yardımcı olur. Öngörülen hesaplamalara göre ağaçlara yakın bölgelerde hava kirliliği %60'a kadar azalabilir. Ormanlık alanlar temiz havada egzersiz yapma fırsatları oluşturur. Bu, obezitenin azalmasına ve kardiyovasküler sağlığın artmasına katkıda bulunur. Dahası ormanda geçirilen zaman, stres düzeylerini azaltır ve zihinsel odaklanmayı artırır.
Yeşil Ekonomi: Ormanlar
Birçok canlı türüne ev sahipliği yapan ormanların ekonomik yararları da büyüktür. Geniş biyoçeşitlilik, farklı iş kollarına kaynak ve işgücü sağlar. Bunlar arasında mobilya, kağıt, ilaç ve gıda endüstrisi yer alır. Yalnızca üretim sektörü değil turizm sektörü de ormanlardan fayda elde eder. Trekking, doğa fotoğrafçılığı, avcılık, kampçılık ve ormanlarda yapılan diğer aktiviteler, turizm sektörüne önemli katkılar sağlar.
Yeşil bir cevher olan ormanların bize yararları sandığımızdan çok daha fazladır. Bu faydaların sürdürülebilirliği için ulusal ve yerel toplulukların katılımı ile ormanların yeniden ağaçlandırılması konusuna önem vermeliyiz. Doğal kaynakların korunması ve toplumun, dolayısıyla bizim refahımız için ormanların rehabilite edilmesi sürecine küçük de olsa katkıda bulunmamız çok kıymetlidir.
Kaynaklar
https://www.nature.org/en-us/what-we-do/our-insights/perspectives/how-trees-make-cities-healthier/
https://www.researchgate.net/publication/341252361_ORMANCILIK_POLITIKASI_DERS_KITABI
https://www.nature.org/content/dam/tnc/nature/en/documents/Trees4Health_FINAL.pdf