Gözünüzün önüne şöyle bir yer getirin: 11 bin kadar insanın yaşadığı, incecik mercan adacıkları. Ama ufukta sessiz bir tehlike var: Burası Tuvalu ve bu küçük ada ülkesi, her geçen gün okyanusun içine biraz daha gömülüyor.
Bilim insanları uyarıyor: 2050’ye gelindiğinde Tuvalu’nun büyük kısmı yüksek gelgitin altında kalacak. Yüzyıl sonunda ise ülkenin %90’ının tamamen sulara gömülmesi bekleniyor. Yani ortada sadece çevresel değil, varoluşsal da bir tehdit var.
Dünyada Bir İlk: İklim Vizesi
Tuvalu ile Avustralya arasında 2023 sonunda imzalanıp 2024’te yürürlüğe giren Falepili Birliği Anlaşması’yla Avustralya, ülkeleri sulara gömülecek Tuvalu vatandaşlarına her yıl 280 kişilik kalıcı oturum hakkı tanıyor.
Bu öyle “sınırlı süreli” bir vize değil; başvuranlar Avustralya’da vatandaşlarla aynı sağlık, eğitim, barınma ve çalışma haklarına sahip olacak. Üstelik bu bir mülteci statüsü değil.
Vize başvuruları kura sistemiyle alınıyor ve ilgi inanılmaz: İlk haftalarda 5 binden fazla kişi başvurdu. Bu, 10 bin nüfuslu bir ülke için ülkenin yarısı demek.
Peki, vizeyle gelen haklar neler?
Doğrudan kalıcı oturum
Medicare sağlık hizmetleri
Kamu okulları ve üniversiteler
Çocuk bakım desteği ve sosyal yardımlar
İstendiğinde Tuvalu’ya geri dönebilme hakkı
Böylece göç edenlere hem güvenli bir gelecek sağlanıyor hem de Tuvalu’nun kültürel bağlarının kopmaması hedefleniyor.
Gitmek ya da Kalmak
Göç planları bir yandan yürürken Tuvalu “Biz buradayız” demekten de vazgeçmiyor. Tuvalu Kıyı Uyumu Projesi kapsamında deniz duvarları, kıyı güçlendirme çalışmaları ve denizden kazanılan yükseltilmiş alanlarla halkın mümkün olduğunca adalarda kalabilmesi için uğraşılıyor.
Avustralya da bu projelere milyonlarca dolarlık destek sağlıyor. Ama herkes biliyor ki deniz, sabırlı ama durdurulamaz bir güç.
Dijital Tuvalu
Ve işin belki de en sıra dışı kısmı: Tuvalu, ülkesinin dijital bir kopyasını oluşturuyor. Evet, yanlış duymadınız. Evler, plajlar, ağaçlar, sokaklar 3D taramalarla sanal ortama aktarılıyor.
Bunun adı “Future Now” girişimi. Amaç, sadece manzaraları değil; şarkıları, dansları, gelenekleri, yasal belgeleri ve devlet yapısını da korumak. Yani, fiziksel ada sular altında kalsa bile Tuvalu bir “dijital ülke” olarak varlığını sürdürecek.
Bu fikir hem kültürü korumak hem de “Bir ülke toprağı olmadan da var olabilir mi?” sorusuna cevap aramak açısından tarihî bir adım.
Gerçek İnsan Hikâyeleri
Bu haberler büyük başlıklarla veriliyor ama Tuvalu için mesele çok kişisel.
13 yaşındaki Tekafa, ders çalışırken bir yandan Avustralya’da üniversiteye gitmeyi hayal ediyor. Baba Letiu Afelee, “Eğer Tuvalu su altında kalırsa bir çıkış yolumuz olmalı ama çocuklarım köklerini kaybetmesin” diyor. Eski Başbakan Sopoaga ise anlaşmanın aceleye getirildiğini ve egemenlik açısından dikkat edilmesi gerektiğini savunuyor.
Kimi kalmak istiyor, kimi gitmek… Ama herkes Tuvalu’nun tamamen yok olmaması gerektiğinde hemfikir.
Bu Yalnızca Tuvalu’nun Hikâyesi Değil
Bugün Tuvalu konuşuluyor ama sırada başka ülkeler var: Maldivler, Kiribati, Marshall Adaları… Panama kıyılarındaki Guna halkı çoktan göç etti, Alaska’daki Newtok köyü boşaltıldı.
Bilim insanları, 2070’e kadar 3 milyar insanın yaşadıkları yerlerin insan hayatına uygun iklim koşullarının dışına çıkabileceğini söylüyor.
Tuvalu’nun hikâyesi distopik bir romandan fırlamış gibi gelebilir. Ama bu, gerçek dünyanın ta kendisi. Ve Tuvalu bu gerçeğe üç koldan yanıt veriyor:
1. Uyum sağlamak (kıyı koruma ve altyapı projeleri)
2. Onurlu göç (iklim vizesi)
3. Dijital ulus (kültür ve kimliği bulutta saklamak)
Belki de geleceğin “devletsiz” ulusları için yol haritasını onlar yazıyor. Ve belki, yeryüzü unutsa bile Tuvalu’yu hatırlayan bir yer hep olacak. Hem bulutlarda hem de hafızamızda.
Kaynaklar
The Week “Tuvalu is being lost to climate change. Other countries will likely follow” https://theweek.com/environment/tuvalu-climate-change-evacuate-rising-sea-levels
DW “Australia's climate visa: A model for sinking islands?” https://www.dw.com/en/australias-climate-visa-a-model-for-sinking-islands/a-73125985
Futurism “An Entire Country Has to Be Evacuated Because of Climate Change” https://futurism.com/the-byte/tuvalu-migration-climate-change
Earth.org “Explainer: What You Need to Know About Australia’s World-First Climate Visa for Tuvalu Citizens” https://earth.org/explainer-how-does-australias-world-first-climate-visa-for-tuvalu-citizens-work/
The Guardian “How to leave a sinking nation: Tuvalu’s dreams of dry land” https://www.theguardian.com/news/2025/aug/14/how-to-leave-a-sinking-nation-tuvalus-dreams-of-dry-land
Gazete Oksijen “Tarihte bir ilk: Bir ada ülkesinin yüzde 80'i iklim vizesine başvurdu” https://gazeteoksijen.com/dunya/tarihte-bir-ilk-bir-ada-ulkesinin-yuzde-80i-iklim-vizesine-basvurdu-247153