Popülerleşen sürdürülebilirlik trendiyle daha fazla biyobozunur ürün ve ambalaj malzemesi satışa sunuldu. Ancak gerçek anlamda sürdürülebilirlik için biyobozunur malzemenin ne olduğunu ve çevreyi nasıl etkilediğini doğru anlamak önemli. Bu yazımızda biyobozunur ürünlerden ve bunların nasıl bertaraf edileceğinden bahsedeceğiz.
Biyobozunur Atık Nedir?
Biyobozunur atık; bakteri, protozoa, alg veya mantar gibi mikroorganizmaların yardımıyla doğal ayrışma sürecine tabi olan atıktır. Bu doğal döngüye örnek olarak kompost verilebilir. Sebze-meyve kabukları organizmalar tarafından ayrıştırılarak bitki köklerinin alabileceği faydalı elementlere dönüşür.
Biyobozunur ürünler farklı malzemelerden yapılabilir ve çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. En yaygın biyobozunur ürünler şöyle sıralanabilir:
- Mısır nişastası, şeker kamışı gibi bitkisel kaynaklardan üretilen biyoplastikler (PLA (Polilaktik Asit) ve PHA (Polihidroksialkanoat))
- Kağıt, yumurta kolisi, karton, kâğıt torbalar gibi ürünler
- Ham pamuk, yün, keten gibi doğal tekstil malzemeleri
- Ahşap, bambu, kurumuş bitki sapları, rafya ve saz gövdelerinden türetilen; mobilya, mutfak gereçleri ve dekoratif eşyalar
Biyobozunur Ürünlerin Artıları ve Eksileri
Biyobozunur atıkların en büyük dezavantajı parçalandıklarında karbondioksit ve metan gazı salmalarıdır ki bu gazlar küresel ısınmanın temel unsurları arasındadır. Bazı atık depolama tesisleri metan gazını elektrik üretmek için kullanır ancak bu çok yaygın bir uygulama değildir. ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA), belediye katı atıklarının yalnızca %35'inin enerji üretimi için metan gazını kullanabilen çöplüklere gittiğini tahmin ediyor. EPA, çöplüklerin %34'ünün metan gazını toplayarak yerinde yaktığını, %31'inin ise metanın kaçmasına izin verdiğini belirtiyor. Bu olumsuzluklara rağmen biyobozunur ürünlerin çevre dostu yönleri de var:
Atık Azaltma: Biyobozunur ürünler sentetik olanlar kadar uzun süre sabit kalmaz. Kısa sürede doğada çözündüğü için genel atık miktarını azaltır.
Karbon Ayak İzinin Azalması: Yenilenebilir kaynaklar kullanıldığı için sentetik ürünlere kıyasla hammadde ve üretim sürecinin karbon ayak izi daha düşüktür.
Doğal Döngüye Katkı: Kompost olarak değerlendirildiğinde toprak verimliliğini artırabilir ve organik madde olarak doğaya katkıda bulunabilir.
Toksik Atık Riskini Azaltır: Sentetik türevlerinin parçalanma sürecinde açığa çıkan zararlı kimyasallara kıyasla biyobozunur ürünler genellikle toksik olmayan bileşenlere dönüşür.
Biyobozunur Ürünlerin Doğru Şekilde İmhası
Biyobozunur ürünlerin çevreye olumlu etkilerini en üst düzeye çıkarmak için doğru şekilde imha edilmeleri gerekir. Biyobozunur ürünlerin uygun şekilde imhasına yönelik öneriler:
Biyobozunabilen ürünlerin üzerindeki veya içeriğindeki yabancı maddeler bozunma ve geri dönüşüm sürecini olumsuz etkileyebileceğinden uygun olmayan bileşenler ayrıştırılmalıdır. Koli bandı, tutkal gibi yapıştırıcılar, yapay mürekkeplerle yapılan baskılar, çeşitli etiketler, boya ve cila türleri bu maddeler arasında yer alır.
Doğru koşullarda (nem, oksijen ve sıcaklık) biyobozunur ürünler hızla ayrışır ve kompost olarak kullanılabilecek zengin bir toprak katkısına dönüşür. Evde veya endüstriyel ortamda yapılabilir ancak biyoplastik gibi bazı biyobozunur ürünler sadece endüstriyel şekilde kompostlanabilir. Bu nedenle satın aldığınız ürünün hangi tür kompost için uygun olduğu hakkında bilgi edinmeniz faydalı olacaktır.
Her biyobozunur ürün geri dönüştürülemez ancak kağıt ürünleri gibi bazı malzemeler geri dönüştürülebilir. Yerel geri dönüşüm programlarına uygun olan biyobozunur ürünleri doğru geri dönüşüm kutusuna atmak çevresel faydalarını artırabilir.
Biyobozunur plastik, petrol bazlı plastikle aynı şekilde geri dönüştürülmez, özel ekipmanlar kullanılır. Bu nedenle standart plastiklere karıştığında süreci olumsuz etkiler ve biyoplastiğin karıştığı tüm çuvallar çöpe atılır.
Biyobozunur ürünlerin çöp sahalarına gönderilmesi önerilmez. Çöp sahalarında oksijensiz (anaerobik) koşullar altında parçalanmaları yavaşlayabilir ve metan gibi sera gazlarının salımına neden olabilir. Bu nedenle biyobozunur atıkları çöpe atmaktan kaçının. Mümkün olduğunca kompostlama veya geri dönüşüm seçeneklerini tercih edin.
Kaynaklar
· https://phys.org/news/2011-05-biodegradable-products-bad-environment.html#google_vignette
· https://www.geeksforgeeks.org/biodegradable-and-non-biodegradable/?ref=lbp
· https://www.european-bioplastics.org/what-are-bioplastics/
· https://magazine.avocadogreenmattress.com/what-are-biodegradable-products/
· https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0079670022000776