Hediye vermek tuhaf bir ritüel. Birine küçük bir kutu uzatıyoruz ve aslında “Seni düşündüm”, “Sen önemlisin” gibi şeyleri söylemenin başka bir yolunu bulmuş oluyoruz. Bu yüzden hediye seçme süreci hem çok tatlı hem de biraz stresli geçebiliyor çünkü işe yarasın, sevilsin, hep kullanılsın istiyoruz. 

Yılbaşı da en çok hediyeleştiğimiz dönem. Dünya çapında yılbaşı döneminde atık oranı %25 artıyor (EPA, 2023). Hediye paketleri, ambalajlar, tek kullanımlık ürünler, işe yaramayan hediyeler… Birçoğu Ocak ayının ilk haftası çöp oluyor. En acı tarafı da İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre alınan hediyelerin %14’ü hiç kullanılmadan çöpe gidiyor (Finder UK, 2022).

Yani belki de mesele daha çok hediye almak değil; daha anlamlı, daha üzerine düşünülmüş hediyeler almaktır. O zaman gelin, hem mutlu eden hem atığı azaltan her anlamda sürdürülebilir 10 harika öneriye bakalım.

1) Deneyim Hediyeleri 

Araştırmalar elle tutulabilir hediyelerin mutluluğu kısa süreli, deneyimlerin ise uzun süreli artırdığını söylüyor. Cornell Üniversitesi’nin 20 yıllık çalışmasına göre deneyim odaklı harcamalar, nesne odaklı harcamalara kıyasla daha kalıcı mutluluk yaratıyor. Bu yılbaşı vereceğiniz hediyelerden birinin deneyim ve iyi vakit olmaması için hiçbir neden yok. Peki bunu nasıl yapabilirsiniz? Workshop, seramik atölyesi, yemek kursu, dans dersi, konser bileti ya da hediye alacağınız kişinin ilgisini çeken ne varsa!

Bunlar hem atıksız hem çok kişisel hediyeler. Beraber yeni bir şey denemenin heyecanı da bambaşka.

2) Tüketilmeyen Hediyeler: Dijital Abonelikler

Hediye almak istediğiniz kişinin ilgi alanları ve ihtiyaçlarına uygun dijital abonelikler almak da hediye için iyi bir seçenek olabilir. Meditasyon uygulamaları, kreatif platformlar, e-kitap abonelikleri, dil öğrenme uygulamaları, dizi-film izleme platformları… Hayatı kolaylaştıracak ve bize  değer katacak o kadar çok uygulama var ki! Hem de İngiltere’de yapılan bir ankette, dijital abonelik hediyelerinin kullanılmama oranının sadece %4 olduğu bulunmuş. Bu, fiziksel hediyelere göre çok daha yüksek bir kullanım oranı.

3) Yerel Üreticiden Hediyeler

Yerel üretim, düşük karbon ayak izi ve  büyük anlam demek. Büyük zincir bir mağazadan alınan hediyeye kıyasen çok daha ilişkisel. Ayrıca AEA’ya göre, yerel üretici desteklediğinizde harcadığınız her 100 TL’nin 68 TL’si yeniden yerel ekonomide kalıyor.

Doğal sabun, seramik sabunluk, el dikimi bir çanta gibi küçük işletme ürünleri “senin için özellikle bu ürünü seçtim” hissini güçlendiren hediyeler oluyor. 

4) Onarım Setleri / Tamir Kitleri

Bu biraz sıra dışı ama çok etkileyici bir seçim olabilir. Kıyafet onarım seti, seramik tamir kiti (kintsugi gibi), elektrikli ürünler için mini tamir setleri… Hem uzun ömürlü tüketim mesajı veren hem de gerçekten işe yarayan bir hediye vermiş oluyorsunuz. Ellen MacArthur Foundation’ın verisine göre bir ürünün ömrünü sadece %20 uzatmak, karbon etkisini %60 azaltıyor.

5) Yeniden Kullanılabilir ve Yeniden Doldurulabilir Ürünler

Dünya genelinde refill sistemlerinin atığı %70’e kadar azalttığını biliyor muydunuz?  (Zero Waste Europe, 2022). Refill temizlik ürünleri, refill kişisel bakım ürünleri, sandviç çantası, termos, bez çanta, müslin havlu gibi tek kullanımlık ürünlerin muadili olan hep kullanımlık  ürünler gibi birçok kategoriden yeniden doldurulabilir ve hediye etmiş oluyorsunuz. Ayrıca hediyeyi alan kişi “Ben bunu tekrar doldurabilirim” diyerek ve ekolojik ürünlerle tanışarak sürdürülebilir bir rutini hayatına katmış oluyor.

6) Kaliteli Tüketilebilir Hediyeler 

Bitince çöp olmayan, depoda yer kaplamayan hediyeler; zanaat çikolata, yerel üretici zeytinyağı, bitki çayı karışımları, baharat setleri… Tüketilebilir hediyeler en düşük atık kategorisinde, hem de evde yer kaplamıyor.

7) İkinci El Kitaplar / Dekorasyon Ürünleri

Sıfır almak zorunda değiliz. İkinci el/Vintage hediyeler hem özgün hem de karbon etkisi çok çok az. Bir kitabın ikinci el alınması, yenisinin üretilmesine kıyasla %80 daha düşük çevresel etki yaratıyor (World of Books Sustainability Report, 2021). Tekrar belirtmek isteriz ki ikinci el ürünler değersiz değil, aksine hikayesi olan ve yaşayan ürünlerdir.

8) Bitki Hediye Etmek (Doğru bakımıyla birlikte)

Bitkiler güzel, özellikle saksı bitkileri hediye verilen kişiye uzun soluklu bir arkadaş oluyor. Yanına küçük bir bakım kılavuzu da eklemenizi tavsiye ederiz! Böylece bitkiyle birlikte bir bitkiye nasıl bakılacağı bilgisini de hediye etmiş olursunuz. 

Ayrıca NASA Clean Air Study’ye göre bazı ev bitkileri (pothos, barış çiçeği, paşa kılıcı) hava kalitesini bile iyileştirebiliyor. Bu da hediyeyi bir dekor parçasından çıkarıp evin ekosistemine katkı haline getiriyor.

9) Kişiye Özel El Yapımı Ürünler

Zaman, emek, sabır… Bir insana hediye edebileceğiniz en özel şey bu üçünü kullanarak ortaya çıkardığınız bir ürün olabilir. El yapımı bir seramik kupa, elde örülmüş bir bere, kişisel not defteri, bir bileklik, kolye ya da charm. 

El yapımı ürünlerin endüstriyel üretime kıyasla karbon ayak izi ortalama %30 daha düşük çıkıyor (Craft Council UK, 2020).

10) Birlikte Zaman Paketi

Bazen en sürdürülebilir hediye, aranızdaki bağa yaptığınız yatırımdır. Birlikte kahvaltı yapmak, bir workshopa katılmak, özenle hazırlanmış bir film gecesi kiti, her tabağı evde hazırlanmış bir akşam yemeği masası, mini bir piknik…

Harvard’ın 75 yıllık mutluluk araştırmasına göre; Mutluluğu artıran şey eşya değil, ilişkilerin kalitesi. 

Hediye Bir Nesne Değil, Bir Bağdır

Sürdürülebilir hediye seçmek aslında daha az atık ve tüketim, daha çok bağ demek. Bir hediyeyi verirken çöpe gitmeyeceğini, bir alışkanlığa dönüşeceğini bilmek hediyenin kendisinden bile daha değerli. Umarım bu haftaki blog yazımız size hediye fikirleri için ilham olmuştur! 💚

Kaynakça

• U.S. Environmental Protection Agency (EPA), Holiday Waste Report, 2023.
• Finder UK, Unused Gifts Study, 2022.
• Cornell University, Experiential vs Material Happiness Research, 2014–2020.
• Ellen MacArthur Foundation, Circular Products and Longevity, 2021.
• Zero Waste Europe, Refill Systems Impact Report, 2022.
• World of Books, Sustainability & Second-Hand Impact Report, 2021.
• Craft Council UK, Handmade Sector Environmental Impact, 2020.
• Harvard University, Study of Adult Development (75-year study)